प्रधानमंत्री जनधन योजना (PMJDY)
Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)
भारत सरकारने 2014 मध्ये सुरु केलेली प्रधानमंत्री जनधन योजना (PMJDY) ही एक अत्यंत महत्त्वाची योजना आहे. यामध्ये गरिबांना आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल वर्गातील नागरिकांना बँकिंग सेवा सहज मिळावी हा मुख्य उद्देश आहे.
जनधन खाते म्हणजे काय?
जनधन खाते हे एक शून्य शिल्लक बचत खाते आहे. याचा अर्थ असा की हे खाते उघडण्यासाठी किंवा चालू ठेवण्यासाठी खात्यात कोणतीही रक्कम ठेवावी लागत नाही. हे खाते देशातील कोणतीही मान्यताप्राप्त बँक उघडून देते.
हे खाते कोणासाठी आहे? Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)
ही योजना विशेषतः अशा लोकांसाठी आहे:
- जे बँकिंग सेवांपासून वंचित आहेत
- ज्यांच्याकडे कोणतेही बचत खाते नाही
- ज्यांना सरकारी योजनांचे लाभ थेट खात्यात हवे आहेत
जनधन खात्याचे फायदे कोणते?
जनधन खाते असणाऱ्या व्यक्तीला अनेक फायदे मिळतात. त्यापैकी काही महत्त्वाचे फायदे खाली दिले आहेत:
1. ₹10,000 पर्यंत कर्ज (ओव्हरड्राफ्ट)
जर तुम्ही तुमचे जनधन खाते नियमितपणे वापरत असाल, तर तुम्हाला बँकेकडून ₹10,000 पर्यंतचे ओव्हरड्राफ्ट कर्ज मिळू शकते. हे कर्ज तुम्ही पुढील गोष्टींसाठी वापरू शकता:
- छोटा व्यवसाय सुरू करणे
- मुलांचे शिक्षण
- वैद्यकीय खर्च
- इतर घरगुती गरजा
2. अपघाती विमा ₹2 लाखांपर्यंत
जर तुम्ही RuPay डेबिट कार्ड वापरत असाल, तर त्यावर तुम्हाला ₹2 लाख पर्यंतचा अपघाती विमा संरक्षण मिळतो. अपघातात मृत्यू झाल्यास किंवा अपंगत्व आल्यास हा विमा उपयोगी पडतो.
3. जीवन विमा ₹30,000 पर्यंत
जर तुम्ही 2014 मध्ये जनधन खाते उघडले असेल, तर तुम्हाला ₹30,000 पर्यंतचे जीवन विमा कवच मिळते.
4. शून्य शिल्लक खाते Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)
तुम्हाला खाते चालू ठेवण्यासाठी किमान शिल्लक ठेवण्याची गरज नाही. अगदी ₹0 शिल्लक असूनही खाते चालते.
5. मोफत RuPay डेबिट कार्ड
तुम्हाला RuPay डेबिट कार्ड मिळते, ज्याचा वापर एटीएममधून पैसे काढण्यासाठी किंवा ऑनलाइन व्यवहारासाठी करता येतो.
6. सरकारी योजनांचा थेट लाभ (DBT)
जनधन खात्यामार्फत तुम्हाला अनेक सरकारी योजनांचे पैसे थेट खात्यात मिळतात. उदा.:
- LPG सबसिडी
- वृद्धापकाळ पेन्शन
- विद्यार्थ्यांच्या शिष्यवृत्ती
7. सहज खाते उघडण्याची प्रक्रिया
तुम्ही फक्त आधार कार्ड आणि पत्ता पुरावा दिला तरी जनधन खाते सहज उघडू शकता. काही वेळातच खाते सुरू होते.
जनधन खात्याद्वारे कर्ज कसे मिळेल
कोण पात्र आहे?
- वय 18 ते 60 दरम्यान असलेली व्यक्ती
- जी खाते नियमितपणे वापरत आहे
- जिच्याकडे उत्पन्नाचा साधा पुरावा आहे
कसे अर्ज कराल?
- जवळच्या बँकेच्या शाखेत जा
- जनधन खात्याची माहिती द्या (खाते क्रमांक इ.)
- आधार कार्ड, पत्ता पुरावा आणि उत्पन्न पुरावा सोबत घ्या
- बँकेचे कर्मचारी तुमचा अर्ज तपासतील
- पात्र असल्यास काही दिवसांत तुम्हाला कर्ज मिळेल
कर्ज मिळवण्यासाठी महत्त्वाचे मुद्दे Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)
- तुम्ही तुमचे खाते सक्रिय ठेवले पाहिजे (कमीत कमी 6 महिन्यांत एक व्यवहार)
- तुमच्याकडे कर्ज परतफेडीची क्षमता असली पाहिजे
- काही बँका THUMB अथवा OTP व्यवहारावर भर देतात
कर्ज कोणत्या कारणासाठी वापरू शकता?
Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana
तुम्ही हे कर्ज खालील गोष्टींसाठी वापरू शकता:
- किरकोळ व्यवसाय सुरू करणे
- दुकान उघडणे
- शिक्षणाची फी भरणे
- औषधोपचार खर्च
- छोट्या घरगुती गरजा
जर तुमच्याकडे जनधन खाते नसेल तर?
कसे उघडाल?
- जवळच्या बँकेमध्ये जा
- आधार कार्ड व पत्ता पुरावा द्या
- खाते उघडा आणि RuPay कार्ड मिळवा
- खाते सक्रिय करण्यासाठी एक व्यवहार (जसे की ₹10 जमा करणे) करा
किती वेळ लागतो?
अधिकांशवेळी 15-30 मिनिटांतच खाते सुरू होते
जनधन योजनेची यशोगाथा
- मार्च 2025 पर्यंत भारतात सुमारे 55 कोटी जनधन खाती उघडण्यात आली आहेत
- यामुळे कोट्यवधी गरीब कुटुंबांना बँकिंग सेवांचा लाभ मिळाला आहे
- सरकारकडून होणारे पैसे थेट खात्यात मिळाल्यामुळे पारदर्शकता वाढली आहे Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)
जनधन खात्याचे मर्यादा
काही मर्यादा देखील आहेत: Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)
- फक्त नियमित व्यवहार करणाऱ्यांनाच ओव्हरड्राफ्ट मिळतो
- जीवन विमा फक्त 2014 साली खाते उघडलेल्यांनाच लागू
- बँकेच्या धोरणानुसार कर्ज रक्कम कमी-जास्त होऊ शकते
प्रधानमंत्री जनधन योजना ही एक अत्यंत उपयोगी योजना आहे. गरीब व वंचित घटकातील लोकांना बँकिंग सेवांमध्ये सामावून घेणे हा यामागचा उद्देश आहे. या योजनेतून तुम्हाला केवळ बँक खातेच नव्हे तर कर्ज, विमा, सरकारी अनुदान याचा लाभ मिळतो.
जर तुमच्याकडे अजूनही जनधन खाते नसेल, तर आजच जवळच्या बँकेत जाऊन ते उघडा आणि तुमचे आर्थिक आयुष्य सुधारवा.
उपयोगी टिप
- RuPay कार्ड दर सहा महिन्यांनी वापरा, म्हणजे विमा लाभ कायम राहील
- खात्यात एक व्यवहार दर तीन महिन्यांनी करा
- ओव्हरड्राफ्ट वेळेवर परतफेड करा, म्हणजे पुढे अधिक रक्कम मिळेल
Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana (PMJDY)